Τι είναι οι Κλινικές Εκπαιδεύσεις

Στο πεδίο της λακανικής ψυχανάλυσης, η μετάδοση δεν ταυτίζεται με την απλή διδασκαλία ή με την εκπαιδευτική κατάρτιση. Αφορά μια διαδικασία διάδοσης ενός τρόπου σκέψης, την υιοθέτηση μιας στάσης έναντι του ασυνειδήτου, και μιας ιδιαίτερης σχέσης προς το υποκείμενο του λόγου. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι κλινικές εκπαιδεύσεις αποτελούν θεσμούς με ξεχωριστή αποστολή: τη διαφύλαξη, ανανέωση και μετάδοση της ψυχαναλυτικής εμπειρίας, όπως αυτή ορίστηκε από τον Ζακ Λακάν.

Όπως υποδηλώνει το όνομά τους, οι κλινικές εκπαιδεύσεις είναι συλλογικά σχήματα διδασκαλίας και μελέτης, εμπνευσμένα από τις αρχές που είχε θεμελιώσει ο Λακάν κατά την ίδρυση της Κλινικής Ενότητας στο Πανεπιστήμιο Paris VIII το 1976. Εκείνο που τον ενδιέφερε, δεν ήταν να ιδρύσει έναν ακαδημαϊκό χώρο, αλλά να προσανατολίσει τους αναλυτές και τους εκπαιδευόμενους προς την κλινική πρακτική. Επιδίωξή του ήταν να τους φέρει ενώπιον της δικής τους θέσης απέναντι στο ασυνείδητο, να τους «πιέσει να δηλώσουν τους λόγους τους».

Σε αντίθεση με την τυποποιημένη πανεπιστημιακή εκπαίδευση, οι κλινικές εκπαιδεύσεις δεν βασίζονται σε αξιολογήσεις ή εξετάσεις γνώσεων. Η ψυχαναλυτική γνώση δεν μεταδίδεται μέσω πιστοποίησης, αλλά μέσω του  λόγου και της επιθυμίας. Ο διδάσκων δεν τοποθετείται ως αυθεντία, αλλά ως υποκείμενο, που διδάσκοντας, διδάσκεται, όπως σημείωνε ο ίδιος ο Λακάν: «Μπορώ να διδαχθώ μόνο με βάση τις γνώσεις μου, και όλοι γνωρίζουν από καιρό ότι η διδασκαλία έχει ως σκοπό να με διδάξει.» (Lacan, Scilicet, 2/3, 1970).

Σήμερα, οι κλινικές εκπαιδεύσεις απευθύνονται σε όσους, ανεξαρτήτως του επαγγελματικού τους πλαισίου, επιθυμούν να αποκτήσουν εργαλεία κατανόησης και προσανατολισμού στην ψυχαναλυτική κλινική.

Κάθε έτος οργανώνεται γύρω από ένα κοινό θέμα, το οποίο αποτελεί αντικείμενο συλλογικής επεξεργασίας. Ο θεσμός αυτός, που ιδρύθηκε το 1998 από το Champ lacanien, εντάσσεται στο ευρύτερο δίκτυο των Κλινικών Σχηματισμών που αποκαλούνται κολλέγια και που αποσκοπούν στην μεθοδική μελέτη της ψυχανάλυσης και τη διάδοσή της. Τα Κλινικά κολλέγια συνδέονται με τα Φόρουμ και την Σχολή Ψυχανάλυσης του Λακανικού Πεδίου, τα οποία σχηματίζουν μαζί με αντίστοιχες δομές του εξωτερικού την Διεθνή των Φόρουμ και της Σχολής Ψυχανάλυσης του Λακανικού Πεδίου (IF-EPFCL).

Η συμβολή των Κλινικών Κολλεγίων είναι κρίσιμη, όχι μόνο για τη θεωρητική κατάρτιση των αναλυτών αλλά κυρίως για τη συνέχιση της ίδιας της ψυχαναλυτικής πράξης. Αποτελούν χώρους μετάδοσης, αλλά και αναστοχασμού πάνω στον ρόλο του αναλυτή και στους όρους της κλινικής του εμπλοκής. Η μετάδοση δεν είναι τυπική ή αναπαραγωγική – είναι επιτελεστική και συνιστά αντικείμενο επιθυμίας. Εμπλέκει το υποκείμενο, τόσο του διδάσκοντος όσο και του διδασκόμενου, στην ίδια τη δυνατότητα να αρθρωθεί ο λόγος περί του ασυνειδήτου.

Σε μια εποχή όπου η ψυχική οδύνη αντιμετωπίζεται με όρους κανονιστικούς, διαχειριστικούς ή απλώς φαρμακολογικούς, τα Κλινικά Κολλέγια υπενθυμίζουν ότι η ψυχανάλυση δεν επιβιώνει παρά μόνο ως μετάδοση της κλινικής εμπειρίας, με σεβασμό στη μοναδικότητα κάθε υποκειμένου. Γι’ αυτό και η λειτουργία τους είναι ανεκτίμητη: διατηρούν ανοιχτό τον χώρο του ερωτήματος, και μάλιστα εκεί όπου η κανονιστική ψυχολογία τείνει να δώσει απαντήσεις.