Μηνιαίο πρόγραμμα δραστηριοτήτων

Εισηγητής: Στέλιος Μωριάτης Η φετινή θεματική της Σχολής, Τρ(α)υματικότητες, καταπιάνεται με μια δόκιμη έννοια, η σύγχρονη χρήση της οποίας καθίσταται αμφιλεγόμενη στο βαθμό που δεν γνωρίζουμε πραγματικά σε ποια ιδιότητα του πράγματος αναφέρεται. Θα ήταν αρκετό να επεξεργαστούμε το τί εννοούσε ο Φρόιντ όταν μιλούσε για το τραύμα στο βαθμό που η σύνδεσή με την έννοια της επανάληψης, οδήγησε στην δυναμική που ενεργοποίησε την άρθρωσή του στο πεδίο του ασυνειδήτου, της γλώσσας και της ψυχαναλυτικής κλινικής ; O Φρόυντ, το 1920, ανακαλύπτει στον πυρήνα της πρωτογενούς διεργασίας της απώθησης δυο τύπους ενορμήσεων : την ενόρμηση του θανάτου η οποία τείνει να επαναφέρει το έμβιο σε μια ανόργανη κατάσταση και την ενόρμηση της ζωής ( σεξουαλικού χαρακτήρα) που ωθεί στην ερωτική συνεύρεση και δημιουργεί πιο ευρείες συντεταγμένες. Οι δυο αυτές εκδοχές, μεταφράζουν τους τρόπους, τις δομές του όντος, υπό την προϋπόθεση ότι δεν ορίζουμε το είναι μέσα από τον κυρίαρχο λόγο αλλά μέσα από την ροή και την κινητικότητα του Έρωτα. Αυτό που προτείνει ο Φρόυντ με την Μεταψυχολογία του είναι μια νέα οντολογία η οποία φαίνεται να μεταφράζει στην δυτική σκέψη την σταθερή αρχή του μη-είναι, θεματική την οποία εξετάζει και ο Πλάτωνας στον Σοφιστή, εάν μας επιτραπεί εν προκειμένω μια τέτοια αναδρομή. Με άλλα λόγια ο θάνατος ορίζει ένα πρωταρχικό δεδομένο, την λίμπιντο. Στην φροϋδική βιολογία, κατ’ αυτή την έννοια υποβόσκει, υπολανθάνει μια κοινωνική θεώρηση. Το τραύμα βέβαια και η φαντασίωση παραμένουν δύο σημαντικές έννοιες για την ψυχαναλυτική κλινική. Η δημόσια όμως επιτυχία τους και ο τρόπος με τον οποίο έχουν γίνει μέρος του καθημερινού λόγου τις έχουν συχνά διαστρεβλώσει, σε βαθμό που η σύγχρονη χρήση τους να καθιστά αναγκαία την εκ νέου επεξεργασία τους, χωρίς να παραβλέπεται ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι υφίστανται διαδοχικούς τραυματισμούς με αποτέλεσμα να έχουν γίνει τόσο ευάλωτοι μέσα από την επικαιρότητα ώστε να καθίσταται...

Continue Reading

Εισηγήτρια: Ευαγγελία Κομματά Το τραύμα συνώνυμο της φρουδικής ανακάλυψης, αλλά και όρος που κυριαρχεί στην σύγχρονη ψυχοπαθολογία, απέχει από το να συμπεριλαμβάνεται στις θεμελιώδεις έννοιες της ψυχανάλυσης. Ωστόσο ο Λακάν δεν διστάζει να δηλώσει στην ομιλία του στο Μιλάνο το 1967 τα ακόλουθα: « Εκείνο που έχουμε να αναμένουμε [από την ανάλυση] είναι κάποιο πράγμα του οποίου η πρωταρχική επίπτωση χαρακτηρίστηκε ως τραυματική».1 Η διαπίστωση αυτή, η οποία ανατέμνει την σχέση ανάμεσα στην «πραγματικότητα» και το «πραγματικό» του τραύματος, αν και μεταγενέστερη ακολουθεί τον Φρόυντ καθ’ όλη την διάρκεια της διδασκαλίας του, καθορίζοντας, ενίοτε, και τα στάδια από τα οποία διήλθε. Έτσι, ενώ αρχικά αναζητάει (1885), την αιτιολογία των νευρώσεων σε παράγοντες κληρονομικότητας, λίγα χρόνια αργότερα, το 1892-93 τοποθετεί το τραύμα στο επίκεντρο της θεωρίας της απώθησης, και μάλιστα στο επίκεντρο της σχέσης ανάμεσα στο τραυματικό γεγονός και την αφύπνιση του ως ανάμνηση. Στα πλαίσια αυτά ιδιαίτερα σημαντική χαρακτηρίζεται η αναφορά στο κείμενο: « Για τον ψυχικό μηχανισμό των υστερικών φαινομένων», γνωστό και ως «Προσωρινή ανακοίνωση» το οποίο συνυπογράφουν τόσο ο Φρόυντ όσο και ο Γιόζεφ Μπρόυερ. Ιδιαίτερη είναι η έμφαση που αποδίδεται, εκατέρωθεν, στις υστερικές εκδηλώσεις οι οποίες αποδεικνύουν την παθογόνο αναλογία της κοινής υστερίας με την τραυματική νεύρωση . Στην τραυματική νεύρωση η αιτία δεν εστιάζεται στον σωματικό τραυματισμό αλλά στο ψυχικό τραύμα, το οποίο περιήλθε σε λήθη… και το οποίο επιστρέφει ως ανάμνηση μέσα από την λεκτική του εξωτερίκευση(βλ. σημαίνουσα αλυσίδα). Υπ’ αυτή την έννοια η ανάμνηση ως μηχανισμός του ασυνειδήτου, συνιστά την αναπαραγωγή ενός ψυχικού τραύματος το οποίο όμως αποχτά την σημασία του εκ των υστέρων. Στα πλαίσια αυτά τα κείμενα Μελέτες για την υστερία, Εισαγωγή στην ψυχανάλυση αλλά και το γράμμα υπ’ αριθμόν 52 που αποστέλλει ο Φρόυντ στον Fliess το 1896, αποτελούν, καθώς παγιώνουν, στην λεγόμενη neurotica, τόσο τις προηγούμενες όσο και στις νεώτερες θέσεις...

Continue Reading

Εισηγήτρια : Άννα Χριστοδουλάκη To 1897 ο Φρόυντ έχοντας ήδη επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις παιδικές φαντασιώσεις μέσω της μελέτης της δυναμικής τους λειτουργίας, δήλωνε έτοιμος να παραιτηθεί συνολικά από την απόπειρα να εντοπίσει την αιτιολογία μιας νεύρωσης κατά την παιδική ηλικία.«…δεν υπάρχει καμία ένδειξη πραγματικότητας στο ασυνείδητο, έτσι ώστε είναι αδύνατο να διακρίνει κανείς το ένα από το άλλο (δηλαδή) την αλήθεια από την επινόηση που έχει επενδυθεί από συναίσθημα [affect].»1 Εξετάζοντας στη συνέχεια την αντιστοιχία τραύματος και φαντασίωσης απορρίπτει την υπόθεση της πραγματικότητας της σκηνής αποπλάνησης και εγκαταλείπει την υπόθεση μιας άμεσης επίδρασης του τραύματος σε ένα υποκείμενο. Αυτή η διαδρομή τον οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ψυχική πραγματικότητα είναι πιο σημαντικό στοιχείο από το ίδιο το γεγονός είτε αυτό είναι τραυματικό είτε όχι. «…αλλά μεταξύ των συμπτωμάτων και των παιδικών εντυπώσεων παρεμβάλλονται τώρα οι φαντασιώσεις των ασθενών (μνημονικές μυθοπλασίες).»2 Στην Λακανική ανάγνωση του Φρόυντ το «τραύμα δεν είναι απλά κάτι το οποίο εισέβαλε βίαια κάποια στιγμή και προκάλεσε ρωγμή σε κάποιο μέρος της δομής την οποία φανταζόμαστε πλήρη…. το τραύμα σημαίνει πως μια σειρά γεγονότα έρχονται να τοποθετηθούν, να καταλάβουν μια συγκεκριμένη θέση στην επίμαχη δομή. Καταλαμβάνοντας αυτήν την θέση αποκτούν την σημαίνουσα αξία στην οποία προσκολλάται ένα καθορισμένο υποκείμενο. Αυτό είναι και που προσδίδει την αξία μέτρησης του τραύματος για ένα γεγονός.»3 Το εκάστοτε γεγονός που για τον Λακάν είναι της τάξης του πραγματικού, επιφορτίζεται με μια συμβολοποίηση η οποία μεταφέρει το τραύμα στη γλώσσα, η οποία άλλωστε ευθύς εξ αρχής αδυνατεί να νοηματοδοτήσει τη βίαιη εισβολή του πραγματικού. Την ίδια στιγμή η αξία του τραυματικού για τον Λακάν είναι η επανάληψη της πάντα ελλειμματικής συνάντησης με την ευχαρίστηση υπογραμμίζοντας έτσι ότι τραύμα δεν συνιστά μόνο κάτι που κάνει κακό αλλά και αυτό που μπορεί να συσχετιστεί με κάτι που κάνει υπερβολικά καλό.   1 Σίγκμουντ Φρόυντ,...

Continue Reading

Εισηγήτριας: Κατερίνα Καραγιάννη  «…Κοιτάζουμε τον κόσμο μια φορά, στα παιδικά μας χρόνια. Τα άλλα όλα είναι ανάμνηση.…»1 Στο ενδέκατο Σεμινάριο Οι τέσσερις θεμελιακές έννοιες της ψυχανάλυσης, (1964), ο Λακάν λέει: «… Δεν είναι μήπως αξιοσημείωτο ότι, από την αρχή της αναλυτικής εμπειρίας, το Πραγματικό παρουσιάστηκε με την μορφή εκείνου του αναφομοίωτου που υπάρχει μέσα του, – με την μορφή του τραύματος που καθορίζει ολόκληρη την συνέχεια του, και που του επιβάλλει μιαν αφετηρία φαινομενικά συμπτωματική;…» Ο Λακάν επεξεργάζεται το Τραύμα ως αυτό που διαφεύγει της συμβολοποίησης, περνάει στη λήθη και άρα ως τέτοιο δεν προσφέρεται στην αναλυτική εργασία. Αφήνει, όμως, ένα ίχνος και το σύμπτωμα είναι ο τόπος στον οποίο μπορεί να το αναζητήσει ο αναλυτής. Και είναι η ανάγνωση του, αυτό το «… θέλει να πει…» του συμπτώματος, του δομημένου σαν γλώσσα, που επιτρέπει στον αναλυτή να ξετυλίξει τον μίτο της Αριάδνης που δεν είναι άλλος από το προσωπικό αφήγημα του υποκειμένου και που μπορεί να τον οδηγήσει στο να κατανοήσει κάτι από το Πραγματικό του ασυνειδήτου. Σε συνέχεια του περσινού σεμιναρίου και εμβαθύνοντας στην προβληματική του συμπτώματος, περνώντας μέσα και από την αναζήτηση του Φρόυντ, θα επεξεργαστούμε το Τραύμα όπως το ορίζει ο Λακάν, δηλαδή ως στοιχείο της ίδιας της δομής και όχι ως συμβάν στην ιστορία του υποκειμένου.   1 Louise Gluck, Αμερικανίδα συγγραφέας και ποιήτρια   Ημερομηνίες: 18/01, 15/02, 15/03, 17/05, 14/06/2025   ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Σ. Φρόυντ, Πέραν της αρχής της ηδονής. Εκδόσεις ΝΙΚΑΣ Σ. Φρόυντ, Αναστολή, Σύμπτωμα και άγχος. Εκδόσεις Μεταίχμιο. Σ. Φρόυντ, Πέντε ιστορικά ασθενείας. Εκδόσεις Επίκουρος. Σ. Φρόυντ, Νέα σειρά παραδόσεων για την εισαγωγή στην ψυχανάλυση. Εκδόσεις Επίκουρος. Σ. Φρόυντ, Τρείς μελέτες για την θεωρία της σεξουαλικότητας. Εκδόσεις Επίκουρος. Σ. Φρόυντ, Ερμηνεία των ονείρων. Εκδόσεις Επίκουρος. Γιόζεφ Μπρόυερ, Σ. Φρόυντ, Μελέτες για την υστερία. Εκδόσεις Επίκουρος. S. Freud, Comparative study of hysterical and organic...

Continue Reading

Θεματική: Ζ. Λακάν, Το Σεμινάριο Βιβλίο ΙΙΙ, «Οι Ψυχώσεις» Εισηγητές: Μέλη του Φόρουμ της Αθήνας& προσκεκλημένοι Συντονισμός: Ευαγγελία Κομματά, Νίκος Μαυράκης, Άννα Καραμήτσου Συνεχίζοντας τις επεξεργασίες που έλαβαν χώρα κατά τα προηγούμενα έτη το Φόρουμ της Αθήνας και η συντονιστική επιτροπή του Σεμιναρίου του Φόρουμ απεφάσισε, για τα επόμενα δύο χρόνια, να θέσει στο επίκεντρο της προβληματικής του τις Ψυχώσεις υπό την ευρύτερη σημασία του όρου . Λαμβάνοντας το Σεμινάριο III του Λακάν Οι ψυχώσεις, ως σημείο αναφοράς, οι συμμετέχοντες-μέλη του Φόρουμ, μέλη της Σχολής, αλλά και προσκεκλημένοι από άλλα Φόρουμ ή από άλλες χώρες-θα έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν την σκέψη τους πάνω σε διάφορα θέματα που άπτονται της εν λόγω προβληματικής. Ευαγγελία Κομματά    Ημερομηνίες: 30/11, 14/12, 21/12/2024 & 18/01, 31/05/2025

Εισηγητές: Μέλη του Φόρουμ της Αθήνας Συντονισμός: Άννα Χριστοδουλάκη Οι κλινικές παρουσιάσεις, ως αναπόσπαστο μέρος του προγράμματος των κλινικών εκπαιδεύσεων του φόρουμ της Αθήνας, στοχεύουν στην μετάδοση του κλινικού υλικού που έχει προκύψει μέσα σε μια ανάλυση, προσφέροντας μας την δυνατότητα κάθε φορά να το συνδέουμε με την θεωρία και να θέτουμε ερωτήματα προς διάφορες κατευθύνσεις. Εφέτος μένοντας σύντονοι με την θεματική της χρονιάς των Κλινικών Κολλεγίων της IF-EPFCL ευελπιστούμε να μας δοθεί η δυνατότητα να επεξεργαστούμε μεταξύ άλλων τη σχέση του τραύματος με το ασυνείδητο και τα συμπτώματα. Στη σύγχρονη ψυχιατρική κλινική μια μάλλον παρερμηνευμένη έννοια του τραύματος του Φρόυντ φαίνεται να έχει λάβει μια ιδιαίτερα εξέχουσα θέση, ενώ η απόκλιση της προσέγγισης αυτής της έννοιας από την πλευρά της ψυχανάλυσης καθίσταται εμφανής τόσο στην θεωρία όσο και στην κλινική της. Για την ψυχανάλυση η σοβαρότητα του τραύματος διαχωρίζεται σαφώς από την επίδραση που αυτό είχε στο υποκείμενο, εφόσον αυτή η επίδραση καθορίζεται από μια ανάγνωση που διαμεσολαβείται από την φαντασίωση. Μένει έτσι ανοικτό το ερώτημα γύρω από το κατά πόσο ένα τραύμα είναι για ένα υποκείμενο τραυματικό.   Ημερομηνίες: 12/10, 30/11, 14/12/2024, 22/02 & 31/05/2025

Εισηγήτρια : Άννα Χριστοδουλάκη To 1897 ο Φρόυντ έχοντας ήδη επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις παιδικές φαντασιώσεις μέσω της μελέτης της δυναμικής τους λειτουργίας, δήλωνε έτοιμος να παραιτηθεί συνολικά από την απόπειρα να εντοπίσει την αιτιολογία μιας νεύρωσης κατά την παιδική ηλικία.«…δεν υπάρχει καμία ένδειξη πραγματικότητας στο ασυνείδητο, έτσι ώστε είναι αδύνατο να διακρίνει κανείς το ένα από το άλλο (δηλαδή) την αλήθεια από την επινόηση που έχει επενδυθεί από συναίσθημα [affect].»1 Εξετάζοντας στη συνέχεια την αντιστοιχία τραύματος και φαντασίωσης απορρίπτει την υπόθεση της πραγματικότητας της σκηνής αποπλάνησης και εγκαταλείπει την υπόθεση μιας άμεσης επίδρασης του τραύματος σε ένα υποκείμενο. Αυτή η διαδρομή τον οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ψυχική πραγματικότητα είναι πιο σημαντικό στοιχείο από το ίδιο το γεγονός είτε αυτό είναι τραυματικό είτε όχι. «…αλλά μεταξύ των συμπτωμάτων και των παιδικών εντυπώσεων παρεμβάλλονται τώρα οι φαντασιώσεις των ασθενών (μνημονικές μυθοπλασίες).»2 Στην Λακανική ανάγνωση του Φρόυντ το «τραύμα δεν είναι απλά κάτι το οποίο εισέβαλε βίαια κάποια στιγμή και προκάλεσε ρωγμή σε κάποιο μέρος της δομής την οποία φανταζόμαστε πλήρη…. το τραύμα σημαίνει πως μια σειρά γεγονότα έρχονται να τοποθετηθούν, να καταλάβουν μια συγκεκριμένη θέση στην επίμαχη δομή. Καταλαμβάνοντας αυτήν την θέση αποκτούν την σημαίνουσα αξία στην οποία προσκολλάται ένα καθορισμένο υποκείμενο. Αυτό είναι και που προσδίδει την αξία μέτρησης του τραύματος για ένα γεγονός.»3 Το εκάστοτε γεγονός που για τον Λακάν είναι της τάξης του πραγματικού, επιφορτίζεται με μια συμβολοποίηση η οποία μεταφέρει το τραύμα στη γλώσσα, η οποία άλλωστε ευθύς εξ αρχής αδυνατεί να νοηματοδοτήσει τη βίαιη εισβολή του πραγματικού. Την ίδια στιγμή η αξία του τραυματικού για τον Λακάν είναι η επανάληψη της πάντα ελλειμματικής συνάντησης με την ευχαρίστηση υπογραμμίζοντας έτσι ότι τραύμα δεν συνιστά μόνο κάτι που κάνει κακό αλλά και αυτό που μπορεί να συσχετιστεί με κάτι που κάνει υπερβολικά καλό.   1 Σίγκμουντ Φρόυντ,...

Continue Reading

Εισηγήτριας: Κατερίνα Καραγιάννη  «…Κοιτάζουμε τον κόσμο μια φορά, στα παιδικά μας χρόνια. Τα άλλα όλα είναι ανάμνηση.…»1 Στο ενδέκατο Σεμινάριο Οι τέσσερις θεμελιακές έννοιες της ψυχανάλυσης, (1964), ο Λακάν λέει: «… Δεν είναι μήπως αξιοσημείωτο ότι, από την αρχή της αναλυτικής εμπειρίας, το Πραγματικό παρουσιάστηκε με την μορφή εκείνου του αναφομοίωτου που υπάρχει μέσα του, – με την μορφή του τραύματος που καθορίζει ολόκληρη την συνέχεια του, και που του επιβάλλει μιαν αφετηρία φαινομενικά συμπτωματική;…» Ο Λακάν επεξεργάζεται το Τραύμα ως αυτό που διαφεύγει της συμβολοποίησης, περνάει στη λήθη και άρα ως τέτοιο δεν προσφέρεται στην αναλυτική εργασία. Αφήνει, όμως, ένα ίχνος και το σύμπτωμα είναι ο τόπος στον οποίο μπορεί να το αναζητήσει ο αναλυτής. Και είναι η ανάγνωση του, αυτό το «… θέλει να πει…» του συμπτώματος, του δομημένου σαν γλώσσα, που επιτρέπει στον αναλυτή να ξετυλίξει τον μίτο της Αριάδνης που δεν είναι άλλος από το προσωπικό αφήγημα του υποκειμένου και που μπορεί να τον οδηγήσει στο να κατανοήσει κάτι από το Πραγματικό του ασυνειδήτου. Σε συνέχεια του περσινού σεμιναρίου και εμβαθύνοντας στην προβληματική του συμπτώματος, περνώντας μέσα και από την αναζήτηση του Φρόυντ, θα επεξεργαστούμε το Τραύμα όπως το ορίζει ο Λακάν, δηλαδή ως στοιχείο της ίδιας της δομής και όχι ως συμβάν στην ιστορία του υποκειμένου.   1 Louise Gluck, Αμερικανίδα συγγραφέας και ποιήτρια   Ημερομηνίες: 18/01, 15/02, 15/03, 17/05, 14/06/2025   ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Σ. Φρόυντ, Πέραν της αρχής της ηδονής. Εκδόσεις ΝΙΚΑΣ Σ. Φρόυντ, Αναστολή, Σύμπτωμα και άγχος. Εκδόσεις Μεταίχμιο. Σ. Φρόυντ, Πέντε ιστορικά ασθενείας. Εκδόσεις Επίκουρος. Σ. Φρόυντ, Νέα σειρά παραδόσεων για την εισαγωγή στην ψυχανάλυση. Εκδόσεις Επίκουρος. Σ. Φρόυντ, Τρείς μελέτες για την θεωρία της σεξουαλικότητας. Εκδόσεις Επίκουρος. Σ. Φρόυντ, Ερμηνεία των ονείρων. Εκδόσεις Επίκουρος. Γιόζεφ Μπρόυερ, Σ. Φρόυντ, Μελέτες για την υστερία. Εκδόσεις Επίκουρος. S. Freud, Comparative study of hysterical and organic...

Continue Reading