Το τραύμα στην κλινική του παιδιού

Εισηγήτρια : Άννα Χριστοδουλάκη

To 1897 ο Φρόυντ έχοντας ήδη επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις παιδικές φαντασιώσεις μέσω της μελέτης της δυναμικής τους λειτουργίας, δήλωνε έτοιμος να παραιτηθεί συνολικά από την απόπειρα να εντοπίσει την αιτιολογία μιας νεύρωσης κατά την παιδική ηλικία.«…δεν υπάρχει καμία ένδειξη πραγματικότητας στο ασυνείδητο, έτσι ώστε είναι αδύνατο να διακρίνει κανείς το ένα από το άλλο (δηλαδή) την αλήθεια από την επινόηση που έχει επενδυθεί από συναίσθημα [affect].»¹

Εξετάζοντας στη συνέχεια την αντιστοιχία τραύματος και φαντασίωσης απορρίπτει την υπόθεση της πραγματικότητας της σκηνής αποπλάνησης και εγκαταλείπει την υπόθεση μιας άμεσης επίδρασης του τραύματος σε ένα υποκείμενο. Αυτή η διαδρομή τον οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ψυχική πραγματικότητα είναι πιο σημαντικό στοιχείο από το ίδιο το γεγονός είτε αυτό είναι τραυματικό είτε όχι. «…αλλά μεταξύ των συμπτωμάτων και των παιδικών εντυπώσεων παρεμβάλλονται τώρα οι φαντασιώσεις των ασθενών (μνημονικές μυθοπλασίες).»²

Στην Λακανική ανάγνωση του Φρόυντ το «τραύμα δεν είναι απλά κάτι το οποίο εισέβαλε βίαια κάποια στιγμή και προκάλεσε ρωγμή σε κάποιο μέρος της δομής την οποία φανταζόμαστε πλήρη…. το τραύμα σημαίνει πως μια σειρά γεγονότα έρχονται να τοποθετηθούν, να καταλάβουν μια συγκεκριμένη θέση στην επίμαχη δομή. Καταλαμβάνοντας αυτήν την θέση αποκτούν την σημαίνουσα αξία στην οποία προσκολλάται ένα καθορισμένο υποκείμενο. Αυτό είναι και που προσδίδει την αξία μέτρησης του τραύματος για ένα γεγονός.»³

Το εκάστοτε γεγονός που για τον Λακάν είναι της τάξης του πραγματικού, επιφορτίζεται με μια συμβολοποίηση η οποία μεταφέρει το τραύμα στη γλώσσα, η οποία άλλωστε ευθύς εξ αρχής αδυνατεί να νοηματοδοτήσει τη βίαιη εισβολή του πραγματικού.

Την ίδια στιγμή η αξία του τραυματικού για τον Λακάν είναι η επανάληψη της πάντα ελλειμματικής συνάντησης με την ευχαρίστηση υπογραμμίζοντας έτσι ότι τραύμα δεν συνιστά μόνο κάτι που κάνει κακό αλλά και αυτό που μπορεί να συσχετιστεί με κάτι που κάνει υπερβολικά καλό.

¹ Σίγκμουντ Φρόυντ, Γράμμα ν. 69 «La naissance de la Psychanalyse», εκδ. PUF, Παρίσι, 1991

² Σίγκμουντ Φρόυντ, Τρεις μελέτες για τη θεωρία της σεξουαλικότητας (1905), Νίκας.

³ Ζακ Λακάν, «Η μεταβίβαση» Σεμινάριο VIII, Εκκρεμές, 2020.

Ημερομηνίες: 15/02, 15/03, 17/05, 14/06/2025

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 Σ. Φρόιντ, «Τρεις μελέτες για τη θεωρία της σεξουαλικότητας»,1905. Εκδ. Νίκας

Σ. Φρόιντ, «Πέντε ιστορικά ασθενείας, η περίπτωση του μικρού Χάνς.» Εκδ. Επίκουρος 2014

Σ. Φρόιντ, Η παιδική γενετησία οργάνωση, Περιοδικό Fort – Da, τεύχος Α ‘, Εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα, 2011

Σ. Φρόιντ, Πέρα από την αρχή της ευχαρίστησης Εκδ. Πλέθρον Ζακ Λακάν, Το Σεμινάριο Βιβλίο IV Η σχέση αντικειμένου, 1956-1957. Εκδ.Ψυχογιός

Ζακ Λακάν, Το Σεμινάριο Βιβλίο ΧΙ, «Οι τέσσερις θεμελιακές έννοιες της ψυχανάλυσης», 1964-1965, Εκδ. Κέδρος

Ζακ Λακάν, βιβλίο VIII, Η μεταβίβαση, Εκδ. Εκκρεμές, Αθήνα, 2019

Ζακ Λακάν, Le Séminaire livre I, Les écrits techniques de Freud (1953-1954), Paris, Seuil

Ζακ Λακάν, The Seminar of Jacques Lacan Book XIV «The Logic of Phantasy», 1966-1967. Karnac Publications

Ζακ Λακάν, The Seminar of Jacques Lacan Book V, «Formations of the Unconscious», 1957-1958. Polity Publications