Φαντασίωση της μητέρας και υποκειμενικότητα του παιδιού

   Ο Λακάν υποστηρίζει πως το παιδί είναι κυριολεκτικά ένας αναλυόμενος όπως κι ένας ενήλικας, ενώ η μεταβίβαση αποτελεί προϋπόθεση τόσο για τον έναν όσο και για τον άλλον.

    Ο αναλυτής θέτει ως στόχο να αναγνωρίσει την ιδιαιτερότητα του συμπτώματος του παιδιού, καθώς και την ιδιαιτερότητα της επιθυμίας του, έχοντας επίγνωση ότι το συγκεκριμένο εγχείρημα υπόκειται στη συγκατάθεση του Άλλου.

    Ποια θέση καλείται όμως να πάρει ο αναλυτής στη μεταβίβαση με το παιδί και στην σχέση του με τον Άλλο, προκειμένου να ακούσει το αίτημα του παιδιού και να διευθύνει την θεραπεία κατά τρόπο ώστε να επιτρέψει την ανάδυση της επιθυμίας του; Για τον Λακάν η επιθυμία των γονέων είναι αυτή η οποία καθορίζει την ύπαρξη του υποκειμένου, ενώ όσον αφορά το σύμπτωμα του παιδιού, αυτό, είτε απορρέει απ’ ό,τι συμπτωματικό ενέχεται στο γονεϊκό ζεύγος, είτε από την φαντασίωση της μητέρας¹.

    Σε κάθε περίπτωση όμως προκειμένου να προλειάνουμε το έδαφος για να αναρωτηθούμε τι είναι αυτό που επαναλαμβάνει το σύμπτωμα, καλούμαστε να προσδιορίσουμε την εμβέλεια αυτού που επαναλαμβάνει ο λόγος². Το σημαίνον άλλωστε είναι το συνεκτικό στοιχείο ανάμεσα σε περισσότερες από μία σημασίες. Κατά συνέπεια, τις καταστάσεις το ίδιο δεν τις αναπαράγει, αλλά τις μετασχηματίζει, τις αναδημιουργεί… Κατά τη μυθική ανάπτυξη ενός συμπτωματικού συστήματος σημαινόντων, πρέπει πάντοτε να εξετάζουμε τόσο τη συστηματική συνοχή του σε κάθε στιγμή, όσο και το είδος ανάπτυξης που το χαρακτηρίζει κατά την διαχρονία³.

    Τι είναι τελικά πραγματικά το παιδί για τη μητέρα και τι είναι αυτό που το απομακρύνει από τον παράδεισο της παραπλάνησης αν και πρόκειται για ένα τόσο ικανοποιητικό παιχνίδι;

¹ Σημείωμα για το παιδί, περιοδικό Fort-Da τεύχος Α’, Εκδόσεις Ψυχογιός

² Το σεμινάριο για το “κλεμμένο γράμμα”, Πατάκης, 2010

³ Η σχέση αντικειμένου, Εκδόσεις Ψυχογιός

Εισηγήτρια: Άννα Χριστοδουλάκη

Ημερομηνίες: 11 Νοεμβρίου 2023 • 20 Ιανουαρίου 2024 • 17 Φεβρουαρίου 2024 • 2 Μαρτίου 2024 • 13 Απριλίου 2024 • 18 Μαΐου 2024

Βιβλιογραφία:

FREUD Sigmund

Η παιδική γενετήσια οργάνωση, Περιοδικό Fort – Da, τεύχος Α΄, Εκδόσεις Ψυχογιός, Αθήνα, 2011.

Το οικογενειακό μυθιστόρημα των νευρωτικών, Opportuna, 2014.

Χτυπούν ένα παιδί, Opportuna, 2016.

Πέντε ιστορικά ασθενείας, Επίκουρος 2014

Εισαγωγή στην ψυχανάλυση, Επίκουρος 1996.

Η τεχνική της ψυχανάλυσης, Επίκουρος 1985.

Τρεις μελέτες για την θεωρία της σεξουαλικότητας, Εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα, 2014

Το Εγώ και οι μηχανισμοί άμυνας, Καστανιώτης, 1978.

Μεταψυχολογικά κείμενα του 1915, Εκδόσεις Επίκουρος, Αθήνα, 2005

Νέα σειρά των παραδόσεων για την εισαγωγή στην ψυχανάλυση, Επίκουρος 1977.

Για την εισαγωγή της θεραπείας, ανάμνηση, επανάληψη, επεξεργασία, Πλέθρον, 2010.

Μαθήματα ψυχικής ανατομίας, Ροές, 2004.

Το ευφυολόγημα και η σχέση του με το ασυνείδητο, Πλέθρον, 2009

Μια σύνοψη της ψυχανάλυσης, Πλέθρον, 2017

LACAN Jacques

Το στάδιο του καθρέφτη, Εσωτερική Έκδοση της Σχολής Ψυχανάλυσης των Φόρουμ του Λακανικού Πεδίου.

Η επιθετικότητα στην ψυχανάλυση, Έκδοση της EPFCL.

Η οικογένεια, Καστανιώτης, 1987.

Η σχέση αντικειμένου, Εκδόσεις Ψυχογιός.

Σημείωμα για το παιδί, περιοδικό Fort-Da τεύχος Α’, Εκδόσεις Ψυχογιός, 2011.

Περί ενός προκαταρκτικού ερωτήματος σε κάθε πιθανή θεραπευτική αγωγή της ψύχωσης, μετάφραση Α. Πόρου, Δ. Βάγιας, Χ. Ιωακειμίδης, Εσωτερική Έκδοση της Σχολής Ψυχανάλυσης των Φόρουμ του Λακανικού Πεδίου.

Η κατεύθυνση της θεραπείας και οι αρχές της εξουσίας της, Εσωτερική Έκδοση της Σχολής Ψυχανάλυσης των Φόρουμ του Λακανικού Πεδίου.

Βιβλίο ΧΙ, Οι τέσσερις θεμελιακές έννοιες της ψυχανάλυσης, μετάφραση Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα, 1982

Βιβλίο VIII, Η μεταβίβαση, Εκδόσεις Εκκρεμές, Αθήνα, 2019

Le Séminaire livre I, Les .crits techniques de Freud (1953-1954), paris, Seuil, 1975.

Le Séminaire livre II, Le moi dans la th.orie de Freud et dans la technique de la, psychanalyse (1954-1955), Seuil 1978.

Κείμενα άλλων συγγραφέων

Winnicott DW. Το παιχνίδι και η πραγματικότητα, Αρμός, 2019.

Klein M & Riviere J. Η αγάπη και το μίσος, η ανάγκη της επανόρθωσης, Κονιδάρης, 1990.

Μαλβάλ Ζαν Κλώντ, Ο αυτιστικός και η φωνή του, Εκκρεμές, 2016.

Filloux JC. Παιδαγωγική και ψυχανάλυση, Gutenberg, 2011.

Mannoni Maud, Η θεωρία ως επινόηση, Πλέθρον, 1992.