Ανάμεσα στο και affect και την αγωνία

Η έννοια της αγωνίας αποτέλεσε σημαντικό αντικείμενο έρευνας και μελέτης των ανθρωπιστικών σπουδών. Σε εποχές αβεβαιότητας και συλλογικής ανασφάλειας μπορεί κάλλιστα να χαρακτηρισθεί, όπως έλεγε ο Λακάν, ως «το μοναδικό ψυχικό φαινόμενο που δεν σε ξεγελάει» δεδομένου ότι είναι εκείνο το οποίο συνεχίζει να υφίσταται πέρα και ενάντια σε κάθε απόπειρα χαλιναγώγησης και απόκρυψής του από την όποια άρθρωση του λόγου. Στις μέρες μας εμφανίζεται πλέον χωρίς τον υπαρξιακό ή τον μεταφυσικό της μανδύα και καταλήγει να συγχέεται άλλοτε με τον φόβο και τον πανικό και άλλοτε με τα αρνητικά συναισθήματα που θα έπρεπε κανείς να αποβάλλει με την βοήθεια «θετικών σκέψεων». Κατ’ άλλους ορίζεται ως «η ψυχική και σωματική κατάσταση που συνδυάζει το έντονο σφίξιμο στο ύψος του λεγόμενου ηλιακού πλέγματος και την αναπνευστική δυσκολία με περισσή δόση κατάθλιψης». Ο όρος affect προσομοιάζει περισσότερο στην ανωτέρω περιγραφή και ανταποκρίνεται στον ορισμό του ψυχικού φαινομένου όπως το εισήγαγε η γερμανική ψυχολογία πριν τον δανειστεί ο Freud. Ο Freud όταν επιχειρεί να περιγράψει το καθεστώς της ενόρμησης καταφεύγει στην κλασσική διάκριση ανάμεσα σε affect και αναπαράσταση η οποία είναι φιλοσοφική έννοια και οριοθετείται από την αντίστοιχη προσέγγιση. στόσο, όταν επεξεργάζεται το ερώτημα της αγωνίας του ευνουχισμού στο κείμενο Αναστολή, άγχος και σύμπτωμα διαφοροποιείται από κάθε φιλοσοφική ενατένιση της σχέσης του υποκειμένου με τον κόσμο, απέχοντας από τις όποιες φιλοσοφικές προθέσεις συλλογικής διαχείρισης της έννοιας. Σ’ αυτό το σημείο διαχωρίζονται η ψυχαναλυτική μέθοδος από την φιλοσοφική και την ψυχολογική. Όσον αφορά το συμπεριφοριστικό ή το γνωσιακό σύστημα εξάλειψης της αγωνίας με την μέθοδο της υποβολής στην προοπτική, της κατά μέτωπο αντιμετώπισής της, δεν φαίνεται να χαρακτηρίζεται από μακροβιότητα. Η προτροπή του «να επιχειρήσεις να μάθεις να κολυμπάς, λίγο ως πολύ, όταν κινδυνεύεις από πνίξιμο» δεν φαίνεται να εκμηδενίζει την αντιμετώπιση του ανοίκειου, το οποίο επιμένει να υπολανθάνει. Ποια η λύση για την ψυχανάλυση όταν ακόμα και ο ίδιος ο Freud διαπιστώνει στις αναλύσεις του τον αξεπέραστο σκόπελο της αγωνίας του ευνουχισμού; Εάν ισχύει ότι το βαθύτερο αίτιο της αγωνίας τροφοδοτείται από την επιθυμία του Άλλου, ποια είναι η διέξοδος που ο Λακάν αφήνει να διαφανεί μέσα από το απόφθεγμα «η αγωνία δεν υφίσταται χωρίς αντικείμενο»; Στο φετινό μας σεμινάριο, μολονότι μπορεί να θεωρηθεί ως η λογική συνέχεια της άρθρωσης των επεξεργασιών γύρω από «τις κλινικές θεωρήσεις του συμπλέγματος του ευνουχισμού» της προηγούμενης χρονιάς, θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε το επέκεινα της φροϋδικής προβληματικής γύρω από την έννοια της αγωνίας.
Βιβλιογραφία Αριστοτέλης, Ρητορική Β’, σελ. 170- 331, εκδ. Ζαχαρόπουλου, μετ. Ηλ. Ηλιού. Κίρκεγκωρ, Η έννοια της αγωνίας, εκδ. ∆ωδώνη, μετ. Γιάννη Τζαβάρα. Καντ, Η έννοια του αρνητικού μεγέθους στη φιλοσοφία, εκδ. Printa, μετ. Χ. Τασάκου Φρόϊντ Σ, Το ανοίκειο, εκδ. Πλέθρον, μετ. Εμη Βαϊκούση. Φρόϊντ Σ, Αναστολή, σύμπτωμα και άγχος, εκδ Μεταίχμιο, 2007. Jacques Lacan, Séminaire 1962- 1963, Livre X, L’ Angoisse, Paris, Seuil 2004. Colette Soler, Séminaire de lecture 2006- 2007, Séminaire L’ Angoisse de Jacques Lacan.