Η ανατροπή του υποκειμένου και η διαλεκτική της επιθυμίας στο φροϋδικό ασυνείδητο

Η ανατροπή του υποκειμένου και η διαλεκτική της επιθυμίας στο φροϋδικό ασυνείδητο: Το κείμενο αυτό, όπως ο ίδιος ο Λακάν το δηλώνει, παρουσιάζεται για πρώτη φορά το 1960 στο Συνέδριο του Royaumont, το οποίο οργανώθηκε από τον Ζαν Βαλ υπό τον τίτλο: Η διαλεκτική.

    Η κοινοποίηση αυτή αποτελεί σταθμό στην διδασκαλία του Λακάν, κατ’ αρχάς διότι προετοιμάζει εκείνη που ακολουθεί σε σχέση με το ασυνείδητο, στο συνέδριο του Bonneval, και εν συνεχεία διότι επιχειρεί να μορφοποιήσει το γράφημα της επιθυμίας, τοπολογικό σχήμα που έτυχε επεξεργασίας ήδη από το Σεμινάριο του 1957 πάνω στα Μορφώματα του ασυνειδήτου.

   “Ο ευνουχισμός θέλει να πει ότι την απόλαυση θα πρέπει κανείς να την αποποιηθεί για να μπορέσει αυτή να αρθεί στην ανεστραμμένη κλίμακα του Νόμου της επιθυμίας”. Αν η πρόταση αυτή αποτελεί τον επίλογο του εν λόγω κειμένου, θέτοντας στο επίκεντρο της προβληματικής του την σχέση ανάμεσα στον ευνουχισμό και την επιθυμία, οι όροι οι οποίοι συγκροτούν τον τίτλο όπως ανατροπή, υποκείμενο, διαλεκτική και φροϋδικό ασυνείδητο παρέχουν το πλαίσιο εντός του οποίου, η προβληματική αυτή ξεδιπλώνεται.

    Πιο συγκεκριμένα, “[…] η εντελώς διδακτική αναφορά στον Χέγκελ η οποία επιτρέπει να εισακουσθεί με στόχο την κατάρτιση, που είναι η δική μας, το περί του υποκειμένου ερώτημα, έτσι όπως η ψυχανάλυση το ανατρέπει πέρα έως πέρα” εισάγει αυτομάτως όχι μόνο την έννοια του υποκειμένου, αλλά και την εκ μέρους της ψυχανάλυσης ανατροπή του.

    Επομένως αν ο Λακάν αρχικά στηρίχτηκε στην διαλεκτική της αναγνώρισης την οποία αναζήτησε στην Φαινομενολογία του Πνεύματος του Χέγκελ για να επεξεργαστεί την έννοια του υποκειμένου, αυτή τη φορά την επικαλείται εκ νέου για να μιλήσει για την ανατροπή του υποκειμένου. Και βέβαια όχι μόνο σε σχέση με αυτήν της αναγνώρισης αλλά και της επιθυμίας.

    Το ερώτημα το οποίο διαμορφώνεται, κατά συνέπεια, είναι το ακόλουθο: περί τίνος πρόκειται όταν μιλάμε για την ανατροπή του υποκειμένου έτσι όπως αυτή εισάγεται από την διαλεκτική της επιθυμίας η οποία καθορίζεται από τον ευνουχισμό;

Βιβλιογραφία:

– Ζακ Λακάν, Ανατροπή του υποκειμένου και διαλεκτική της επιθυμίας, Γραπτά, σελ .793-827, Edition Seuil.

Προσκεκλημένοι ομιλήτριες/ες:

1η προσκεκλημένη:

Σάββατο 17.12.22: Μαρία Κουκουμάκη, κλινική ψυχολόγος, ψυχαναλύτρια, ΑΜΣ της IF-EPFCL

        “Εισαγωγή στην ανάγνωση του κειμένου Ανατροπή του υποκειμένου και διαλεκτική της επιθυμίας”

Εισηγητές: Μέλη του Φόρουμ της Αθήνας & Προσκεκλημένοι Ομιλητές

Συντονισμός: Ευαγγελία Κομματά • Νίκος Μαυράκης • Άννα Καραμήτσου